Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) trong tuần này đã đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (SBV) xem xét lại đề xuất hạn chế các khoản vay tiêu dùng không có tài sản đảm bảo bằng tiền mặt của các công ty tài chính tiêu dùng.

Động thái này được đưa ra sau khi SBV gần đây công bố dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư số 43/2016/TT-NHNN quy định về cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính.

Các thay đổi đề xuất trong dự thảo Thông tư bao gồm hạn chế cho vay tiêu dùng không có tài sản đảm bảo bằng tiền mặt chỉ dành cho khách hàng hiện hữu có lịch sử tín dụng tốt và không có nợ quá hạn; đồng thời giới hạn số tiền vay tiền mặt tối đa không vượt quá 30% tổng dư nợ cho vay.

Tại các công ty tài chính, vay tiền mặt là một trong những sản phẩm chính bên cạnh vay trả góp và thẻ tín dụng. Đối tượng khách hàng của các gói sản phẩm này chiếm hơn 50% dân số cả nước, những người chưa có tài khoản ngân hàng và có thu nhập trung bình chỉ từ 3-5 triệu đồng/tháng (tương đương 129-215 USD), tùy theo yêu cầu của từng công ty.

Theo giải thích của SBV, các khoản vay tiền mặt có nguy cơ cao trở thành nợ xấu do không yêu cầu tài sản đảm bảo và không khai báo mục đích vay. Với điều kiện dễ dàng và thủ tục đơn giản, vay tiền mặt là cách dễ dàng để phát triển tín dụng dù lãi suất cho vay cao hơn nhiều so với ngân hàng.

Do đó, để đảm bảo cho vay tiêu dùng phát triển bền vững, lành mạnh và hiệu quả, SBV cho rằng vay tiền mặt nên được giới hạn chỉ dành cho khách hàng hiện hữu có lịch sử tín dụng tốt và không có nợ quá hạn.

Tuy nhiên, theo VCCI, SBV cần giải thích rõ hơn về sự cần thiết của các quy định này vì hiện chưa có số liệu thống kê về nợ xấu của các công ty tài chính tiêu dùng được công bố.

Đặc biệt, VCCI lưu ý việc áp dụng các quy định mới cần được xem xét kỹ lưỡng khi Chính phủ đang thực hiện các biện pháp chống tín dụng đen.

“Việc áp dụng quy định này có làm tăng chi phí của các công ty tài chính, khiến người vay khó tiếp cận các khoản vay tiêu dùng hơn và tốn kém hơn không?” VCCI đặt câu hỏi.

Các chuyên gia cũng cho rằng mặc dù quy định đề xuất sẽ góp phần kiểm soát nợ xấu, nhưng sẽ gây khó khăn cho Chính phủ trong việc thực hiện chính sách chống tín dụng đen.

Theo chuyên gia ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu, nếu không có các khoản vay tiêu dùng với điều kiện dễ dàng từ các công ty tài chính, người vay không có tài sản đảm bảo và thu nhập thấp sẽ phải phụ thuộc vào tín dụng đen.

Tuy nhiên, trong báo cáo triển vọng tín dụng mới đây, tổ chức xếp hạng tín dụng quốc tế Moody’s ủng hộ đề xuất của SBV. Theo Moody’s, đề xuất này có tác động tích cực đến các công ty tài chính Việt Nam vì các quy định nghiêm ngặt hơn sẽ giúp giảm áp lực chất lượng tài sản bằng cách kiềm chế sự tăng trưởng quá mức trong phân khúc cho vay tiêu dùng rủi ro cao, dẫn đến lợi nhuận điều chỉnh theo rủi ro mạnh hơn và hỗ trợ việc tạo vốn nội bộ trong tương lai.

Ngành tài chính tiêu dùng Việt Nam đã tăng trưởng với tốc độ trung bình 41% hàng năm trong giai đoạn 2013-2017 nhờ thu nhập cá nhân tăng cao và mức độ thâm nhập dịch vụ ngày càng lớn.

Moody’s dự báo tăng trưởng cho vay cá nhân sẽ giảm đáng kể khi các quy định mới có hiệu lực, sau khi vượt xa mức tăng trưởng của các khoản vay tiêu dùng ít rủi ro hơn trong ba năm qua, như vay mua xe máy và hàng bền lâu.

Nhu cầu tài chính tiêu dùng rất mạnh và được hỗ trợ bởi nền kinh tế Việt Nam phát triển sôi động.

Hiện nay, các công ty tài chính bị hạn chế cấp các khoản vay tiêu dùng không có tài sản đảm bảo mới do quy định sẽ tập trung phát triển các phân khúc sản phẩm khác và hưởng lợi từ sự đa dạng hóa danh mục cho vay cũng như tập trung hơn vào các sản phẩm ít rủi ro hơn.